Zasady nowoczesnego treningu

Przeprowadzenie treningu wyczynowego, mimo pozorów łatwości, natrafia na duże trudności. Mogą one być kilku rodzajów. W pewnych sportach — jednostkowych — największą sztuką jest tak pokierować treningiem, ażeby szczytowa forma przypadła na okres najważniejszych zawodów danego sezonu. Tutaj zawodnik w dążności do uzyskania jak najlepszego wyniku, będąc już w dobrej formie, gdy wiedziony ambicją, — a któryż zawodnik nie jest ambitny — zechce dojść do jeszcze lepszej formy, łatwo przeholuje w treningu, tak, że zamiast polepszenia wyników stają się one coraz gorsze — następuje przetrenowanie. Niejeden doskonały zawodnik przekonał się, jak łatwo, będąc w rekordowej formie, przeciągnąć strunę — przeforsować się. Następuje to nagle, w pełni formy, jak grom z jasnego nieba: jeden wysiłek zdawałoby się niewinny, jakaś dodatkowa runda u boksera, przepłynięcie kilkudziesięciu nadliczbowych metrów u pływaka, jest tą przysłowiową ostatnią kroplą, która burzy cały subtelny gmach formy sportowej.

W sportach zespołowych najbardziej jest pożądane, jak najdłuższe utrzymanie formy na jednakowo wysokim poziomie. Tutaj też na skutek nieumiejętnego treningu obserwuje się czasami nagły spadek formy, gdy np. drużyna piłkarska, po serii sukcesów doznaje porażki od bardzo słabego przeciwnika, a następnie zaczyna raz po raz przegrywać. Jest to również objaw przetrenowania. Objawia się ono przede wszystkim w sferze psychicznej zawodnika, jako nadmierna pobudliwość, skłonność do kłótni i awantur na boiskach, lekceważenie przeciwnika, przecenianie własnych sił itp. Występuje też w postaci apatii, depresji, niechęci do sportu, zaburzeń snu. Oprócz tego przetrenowani sportowcy skarżą się na dolegliwości ze strony serca, jak kłucie, bicie, duszność lub też odczuwają bóle mięśni i stawów. Ma się rozumieć, że wyniki sportowe również znacznie się pogarszają, tak, że jedynie dłuższa przerwa w treningu powoli doprowadza do stanu równowagi zarówno psychicznej, jak i fizycznej.

Winą tego spadku formy, zarówno w sportach jednostkowych, jak i zespołowych, jest nieumiejętny trening, a więc zbyt forsowny, jednostronny, bez dostatecznych przerw i odpoczynków, a także zbyt częsty udział w zawodach, np. nadmierna ilość meczów piłkarskich itd.

Zapobiegawczo, o ile zawodnik osiągnął swoją formę szczytową, nie należy zbyt intensywnie, zbyt ostro trenować, ponieważ wtedy właśnie bardzo łatwo przekroczyć granice sprawności organizmu i przetrenować się. Doświadczeni trenerzy w takich razach nie pozwalają zawodnikom na zbyt częste starty i ograniczają natężenie treningu. Zwłaszcza łatwo doprowadzają do przetrenowania ćwiczenia szybkościowe i tempowe, jako najbardziej męczące.

Oprócz ściśle sportowych przyczyn spadku formy, wymienić należy jeszcze przyczyny inne, które nieraz w dużej mierze przyczyniają się do przetrenowania. Są to niedostateczna ilość snu, ciężka praca zawodowa, złe odżywianie się (robienie wagi u bokserów). używanie alkoholu, tytoniu, nie-wstrzemięźliwość płciowa.

Jednak ścisłe przestrzeganie zasad treningu zawodniczego oraz prowadzenie sportowego trybu życia powoduje, iż ludzie specjalnie uzdolnieni dochodzą do znakomitych wyników w rozmaitych dyscyplinach sportowych bez widocznego uszczerbku dla zdrowia. Organizm ich jest nastawiony na osiąganie znacznych wysiłków. Stwierdza się w nim duże zmiany przystosowawcze, jak większą sprawność narządu krążenia, zmniejszenie częstości oddechów, zmiany w chemizmie krwi itd.

Uprawianie sportu porównuje się do używania narkotyków. Tak samo, jak nie można nagle odstawić narkotyku, podobnie i po okresie zawodów nie powinno się nagle zaprzestawać treningu, ponieważ organizm jest zbyt przyzwyczajony do wysiłków. Każda więc nagła przerwa, zwłaszcza długotrwała, wypacza zmiany przystosowawcze, przez co mogą powstać zaburzenia w organizmie.

Zaburzenia te mogą być nieraz bardzo dokuczliwe, szczególnie u osób pobudliwych.

Występują więc nieraz dolegliwości ze strony narządu krążenia w postaci uczucia bólu w okolicy koniuszka serca, zamieranie, przerywanie jego czynności i tym podobne.

Poza tym skarżą się zawodnicy na zaburzenia psychiczne, jak np. uczucie pustki, apatii lub wzmożoną pobudliwość. Dość często występują zaburzenia snu i utrata łaknienia. Dolegliwości te czasami są tak dokuczliwe i długotrwałe, iż są powodem udania się do lekarza.

Po sezonie sportowym powinno się łagodnie przygotować organizm do mającej nastąpić przerwy. Należy więc stopniowo zmniejszać natężenie treningu i jego częstość. W okresie 2 — 3 tygodni zmniejsza się częstość treningu mniej więcej o połowę, dochodząc podobnie jak na początku zaprawy, do 2, najwyżej 3 treningów w tygodniu. Ma się rozumieć, że i natężenie ćwiczeń znacznie maleje. Wielu zawodników w tym okresie zaczyna uprawiać rozmaite sporty zastępcze, zmienia swoją specjalizację itp. Oprócz tego wykorzystując dobrą pogodę na wiosnę (sporty zimowe) lub w jesieni (sporty letnie) wszyscy sportowcy bez względu na specjalizację powinni zakończyć sezon marszobiegami, lub biegami na prze łaj oraz turystyką, co obok dodatniego wpływu na narząd ruchu, działa kojąco na wyczerpany zawodami system nerwowy.

Przeprowadzenie treningu w ten sposób pozwoli na uzyskanie dobrych wyników, bez szkody dla zdrowia i utrzymanie znacznej sprawności fizycznej przez długie lata.