Dlaczego ludzie nie są jednakowi?
Nie potrzeba odbywać dalekich podróży po egzotycznych krajach, wystarczy przypatrzeć się tłumom ludzi, przewalającym się po ulicach wielkich miast europejskich a zwłaszcza amerykańskich, ażeby zadziwić się różnorodnością typów ludzkich. Szczególnie wdzięczne pole obserwacji daje Ameryka, tutaj możemy spotkać na ulicy i czarnego boya murzyńskiego, obsługującego windę hotelową, Chińczyka sprzedającego owoce, Indian potomków pierwotnych mieszkańców Ameryki i wreszcie olbrzymią mozaikę typów europejskich. Oto syn słonecznej Italii, kruczowłosy, niski Włoch żywo gestykulując tłumaczy coś rudemu i piegowatemu Irlandczykowi, który spokojnie słucha, patrząc na niego z góry. Tam znów idzie małżeństwo, on chudy, wysoki, z orlim nosem i suchą długą twarzą, idzie zamyślony, stawiając wielkie kroki jakby na szczudłach, a przy nim drepcze zażywna jejmość, podobna do wydętego balonika o okrągłej twarzy, zadartym trochę ogórkowatym nosku, roześmiana, ciągle szczebiocząca, daremnie starająca się zwrócić uwagę swego zamyślonego towarzysza. Obserwacja tłumu ulicznego w swej różnorodności jest wszędzie niesłychanie interesująca.
Nic też dziwnego, że już starożytni Egipcjanie, czy starożytni Chińczycy, starali się klasyfikować ludzi według ich zewnętrznego wyglądu. Na obrazach ściennych staro – egipskich widzimy białych Libijczyków, czarnych Murzynów, Asyryjczyków o bardzo charakterystycznych rysach twarzy jak i tubylców, Egipcjan. Zaś starożytne kroniki chińskie z pierwszego tysiąclecia przed naszą erą wyróżniają cztery typy ludzkie a wśród nich znają człowieka białego, czarnego i żółtego.
W miarę poznawania coraz to liczniejszych odległych i egzotycznych krajów, zwłaszcza w okresie wielkich odkryć geograficznych, począwszy od XIII w. po Chr., gromadzą się coraz liczniejsze materiały, dotyczące różnorodności rodzaju ludzkiego. Z początku są one fantastyczne, bardzo nieścisłe, więcej w nich bajki niż prawdy, jednak te bajki właśnie świadczą o tym, że różnorodność rzucała się w oczy.
Kiedy nauka europejska w XVIII wieku starała się wprowadzić pewien ład do chaosu form świata organicznego i zaczęła tworzyć systematykę, wówczas starano się także ująć w jakiś system różne formy człowieka. W ten sposób narodziła się antropologia, czyli nauka o zmienności form i funkcji ludzkich w czasie i przestrzeni.
Już od pierwszych prób ujęcia systematycznego człowieka zaznaczają się dwa kierunki: jeden z nich można by nazwać geograficznym, drugi morfologicznym. Klasycznym przedstawicielem kierunku geograficznego jest stary Blumenbach (1752—1840), który wyodrębniał tyle ras ludzkich, ile jest części świata, a zatem pięć. Podział ten przetrwał aż do naszych czasów, jakkolwiek jest nieścisły i przestarzały. Do dziś dnia jeszcze w kołach laików spotkać możemy nazwy „rasa kaukaska“ — „ludy czerwonoskóre“ — „rasy miedziane“ — wszystko to trąci XVIII wiecznym Blumenbachem.
Drugi kierunek — morfologiczny — zapoczątkował wielki twórca anatomii porównawczej i paleontologii, Jerzy Cuvier (1769 — 1832). Wysunął on budowę człowieka jako podstawę klasyfikacji systematycznej, podczas gdy podział Blumenbacha opierał się jedynie na środowisku geograficznym i to nieściśle ujętym.
Współczesna antropologia jest kontynuatorką myśli wielkiego Cuvier’a, zachowując jego podział na trzy wielkie odmiany rodzaju ludzkiego: białą, czarną i żółtą. Cuvier był jednym z pierwszych, który spostrzegł, że tak zwani „czerwonoskórzy“ Indianie należą właściwie do odmiany żółtej.
ODMIANY I RASY U CZŁOWIEKA
Jak już wyżej zaznaczyłem, wyróżniamy dzisiaj trzy zasadnicze odmiany czyli podgatunki ludzkie, zaś w obrębie tych odmian jeszcze szereg ras.
Jakże wygląda człowiek żółty? Cechuje go przede wszystkim żółtawa lub płowa barwa skóry od bardzo jasnej aż do nieomal brunatno – żółtej, nader skąpe owłosienie twarzy, tułowia i kończyn. Włosy na głowie są ciemne, grube, sztywne, proste, pionowo osadzone w skórze. Oczy są ciemne lub czarne. Twarz charakteryzują szerokie, wystające kości policzkowe, na których bardzo często gromadzi się tkanka tłuszczowa. W obrębie odmiany żółtej wyróżniamy szereg ras, a więc tzw. rasę pacyficzną, charakteryzującą się słusznym wzrostem, dość wysoko sklepioną nasadą nosa, długą twarzą. Rasa ta występuje zarówno w Chinach jak i wśród niektórych Indian Ameryki Północnej. Dalej wyróżniamy rasę centralno – azjatycką odznaczającą się niskim wzrostem, krępą budową ciała, długim tułowiem. Twarz jest krótka, szeroka, z silnie wystającymi kośćmi policzkowymi, górna powieka tworzy zwisający fałd, zakrywający wewnętrzny kąt oka, jest to tak zwana fałda mongolska. Oczy często są skośne, twarz robi wrażenie płaskiej. Dolna część twarzy, tam gdzie są osadzone zęby często wystaje silnie ku przodowi, — zjawisko to nazywamy prognatyzmem zębodołowym. Nos jest szeroki o płaskiej nasadzie. Rasa ta występuje zarówno w środkowej Azji jak też wśród Indian amerykańskich. Inny wygląd wreszcie ma rasa arktyczna, najliczniej występująca wśród Eskimosów. Ludzie tej rasy są niscy, o wielkich głowach, przy bardzo długiej ale i bardzo szerokiej twarzy z wystającymi kośćmi policzkowymi. U kobiet bardzo charakterystyczne jest obfite nagromadzenie się tkanki tłuszczowej na policzkach, tak że z profilu zasłania niemal zupełnie mały, płaski nosek. Głowa — gdy patrzymy na nią z góry — ma kształt bardzo wydłużony, podczas gdy głowy rasy centralno – azjatyckiej są raczej okrągłe.
Odmiana czarna posiada ciemną barwę skóry w bardzo szerokiej skali wahań, od jasnej kawy mlecznej aż niemal do mokki. Oczy i włosy są ciemne. Owłosienie skóry jest jeszcze bardziej skąpe aniżeli u odmiany żółtej. U niektórych ras odmiany czarnej skóra jest zupełnie naga i poza zarostem głowy a na twarzy brwi i rzęs brak innego owłosienia. Włosy ha głowie są kręte na kształt wełny, przy czym u niektórych ras krętość ta jest tak wielka, że kępki włosów zwinięte są w kulki podobne do ziarnek pieprzu, między tymi kulkami prześwieca naga skóra. Tego rodzaju czupryna nosi nazwę „fil – fil“. Cała twarz wystaje ku przodowi. Nos jest bardzo szeroki, o niskiej nasadzie. Wargi są mięsiste, grube, czasami wywinięte. Wśród odmiany czarnej wyróżniamy także cały szereg ras jak np. rasę nigrycką, wysoką, smukłą, o długich nogach w przeciwieństwie do rasy austro-afrykańskiej, krępej, przysadkowa tej, silnie umięśnionej o krótkich i szerokich twarzach.
Wreszcie odmiana biała powinna być nam dostatecznie znana z własnych obserwacji. Na terenie Europy występują cztery zasadnicze rasy, z których jedna — to jest laponoidalna — należy właściwie do odmiany żółtej. Trzy pozostałe rasy noszą nazwy: nordyczna, armenoidalna i śródziemnomorska.